Pada zaman awal kedatangan Islam, masyarakat Islam
tidak begitu terdedah kepada ilmu falsafah. Walau bagaimanapun menjelang
abad ke-3, para sarjana Islam mulai memberikan perhatian kepada
persoalan dan pemikiran yang berkaitan dengan falsafah.Pada zaman awal
kedatangan Islam, masyarakat Islam tidak begitu terdedah kepada ilmu
falsafah.
Asas kepada falsafah yang dipelopori oleh para ilmuwan Islam,
berpaksikan ajaran Islam dan kalimah syahadah bertujuan untuk
meningkatkan keyakinan dan ketakwaan umat Islam. Berbeza dengan falsafah
Yunani yang lebih tertumpu kepada pencarian kebenaran berlandaskan
pemikiran dan logik semata-mata sehingga menimbulkan kekeliruan serta
kecelaruan yang tidak berpanjangan.Aliran falsafah pada zaman Islam
tidak sekadar membataskan perbicaraan kepada persoalan yang berkaitan
dengan metafizika ketuhanan dan kejadian alam. Tetapi juga meliputi
perbincangan yang berkaitan dengan nilai-nilai akhlak, masyarakat, dan
kemanusiaan. Walaupun ahli falsafah pernah dicap oleh Imam Al-Ghazali
sebagai golongan yang sesat lagi menyesatkan, tetapi perkembangan ilmu
falsafah itu telah berjaya membantu menyelesaikan pelbagai persoalan
keagamaan, ekonomi, politik, sosial, budaya, dan bidang-bidang lain.
Wahyu sebenarnya tidak bercanggah dengan akal. Menerusi
paduan wahyu dan akal seperti yang dicernakan oleh para ilmuwan Islam
telah berjaya membantu meletakkan batu asas yang kukuh kepada pembinaan
peradaban Islam. Kerana itu, umat Islam digalakkan mencari dan menimba
ilmu hatta sampai ke negara China. Dorongan yang diberikan oleh Islam
itu telah memberikan semacam motivasi kepada para sarjana Islam untuk
terus menggali dan mempelajari pelbagai ilmu pengetahuan sama ada di
timur ataupun barat.Salah seorang ilmuwan tersebut ialah Al Biruni atau
nama asalnya Abu al-Raihan Muhammad ibn Ahmad al-Biruni. Beliau
dilahirkan pada tahun 362 H (973 M) diBirun, ibu negara Khawarizm atau
lebih dikenali sebagai Turkistan. Gurunya yang terawal ialah Abu Nasr
Mansur ibn Alt ibn Iraqin yang juga merupakan seorang pakar ilmu
matematik dan alam.
Minat dan kecenderungannya untuk mempelajari serta
meluaskan dimensi ilmu pengetahuannya telah mendorong Al-Biruni merantau
sehingga ke negara India. Tetapi semasa berada di India, Al-Biruni
telah ditawan oleh Sultan Mahmood al-Ghaznawi. Setelah menyedari
keilmuwannya beliau ditugaskan di istana sebagai salah seorang ulama.
Kesempatan itu digunakan sepenuhnya oleh Al-Biruni untuk mempelajari
bahasa Sanskrit dan bahasa lain di India.
Di sana beliau mengambil kesempatan untuk mengenali agama Hindu dan
falsafah India. Hasilnya beliau telah menulis beberapa buah buku yang
mempunyai hubungan dengan masyarakat India dan kebudayaan Hindu.Dalam
satu tulisannya, beliau menyatakan bahawa ajaran Hindu berasaskan konsep
penjelmaan yang mempunyai persamaan dengan syahadah Tauhid dalam Islam
dan triniti dalam agama Kristian.
Tembok penjara tidak menjadi penghalang kepada
Al-Biruni untuk terus menuntut dan menghasilkan karya-karya yang besar
dalam pelbagai bidang. Sumbangannya kepada ilmu dan peradaban India amat
besar. Sumbangannya yang paling penting ialah dalam penciptaan kaedah
penggunaan angka-angka India dan kajiannya mencari ukuran bumi
menggunakan kiraan matematik. Beliau juga telah berjaya menghasilkan
satu daftar yang mengandungi peta dan kedudukan ibu-ibu negara di
dunia.Semasa berada dalam tawanan itu, Al-Biruni juga menggunakan
seluruh ruang dan peluang yang ada untuk menjalinkan hubungan antara
para ilmuwan sekolah tinggi Baghdad dan para sarjana Islam India yang
tinggal dalam istana Mahmud al Ghaznawi.Selepas dibebaskan, beliau telah
menulis sebuah buku yang berjudul Kitab Tahdid al Nih-ayat al Amakin
Lita'shih al Masafat al Masakin. Di samping itu, beliau turut mendirikan
sebuah pusat kajian astronomi mengenai sistem solar yang telah membantu
perkembangan pengajian ilmu falak pada tahun-tahun yang mendatang.
Kajiannya dalam bidang sains, matematik, dan geometrik telah
menyelesaikan banyak masalah yang tidak dapat diselesaikan sebelum ini.
Penguasaannya terhadap pelbagai ilmu pengetahuan dan
bidang telah menyebabkan beliau digelar sebagai "Ustaz fil Ulum" atau
guru segala ilmu. Penulisannya tentang sejarah Islam telah diterjemahkan
ke dalam bahasa Inggeris dengan judul "Chronology of Ancient Nation".
Banyak lagi buku tulisan Al-Biruni diterbitkan di Eropah dan tersimpan
dengan baiknya di Museum Escorial, Sepanyol. Dalam sepanjang
hidupnya.Al-Biruni telah menghasilkan lebih 150 buah buku termasuk satu
senarai kajian yang mengandungi 138 tajuk.Antara buku itu ialah
Al-Jamahir fi al-Jawahir yakni mengenai batu-batu permata; Al-Athar
al-Baqiah berkaitan kesan-kesan lama tinggalan sejarah dan Al-Saidalah
fi al-Tibb, tentang ubat-ubatan. Karya ini dikatakan karyanya yang
terakhir sebelum meninggal dunia pada 1048M.
Al-Biruni bukan sahaja dapat menguasai bahasa Sanskrit
dengan baik tetapi juga bahasa-bahasa Ibrani dan Syria. Beliau yang
memiliki ilmu pengetahuan yang luas tentang falsafah Yunani
menjadikannya seorang sarjana agung yang pernah dilahirkan oleh dunia
Islam. Al-Biruni berjaya membuktikan bahawa gandingan falsafah dan ilmu
pengetahuan telah membolehkan agama terus hidup subur dan berkembang
serta membantu menyelesaikan permasalahan yang dihadapi oleh
umat.Pemikiran falsafahnya tidak semata-mata bersandarkan kepada
imaginasi dan permainan logik tetapi berdasarkan kepada kajian yang
dilakukannya secara empirikal. Kepakarannya dalam ilmu Islam tidak boleh
dipertikaikan kerana dalam umur yang masih muda lagi beliau telah
menghasilkan sebuah karya besar yang berjudul Kitabul Asar al baqiya
'Anil Quran al Khaliya.
Sebelum ke India, Al-Biruni sering menjalinkan hubungan
dengan Ibnu Sina. Keadaan ini menjadi bukti pengiktirafan ilmuwan Islam
lain terhadap ketokohan dan kesarjanaannya. Sekali gus menjadikan
beliau seorang ahli falsafah Islam yang serba boleh dengan sumbangan
yang telah memberikan manfaat yang besar kepada manusia seluruhnya.Dalam
masa yang sama, Al-Biruni juga membuktikan bahawa golongan ahli
falsafah bukan merupakan golongan yang sesat dan hidup di awang-awangan.
Sebaliknya mereka merupakan golongan ilmuwan yang perlu diberi
pengiktirafan. Peranan dan kedudukan mereka amat besar dalam pembinaan
tamadun Islam serta peradaban manusia.
Sesungguhnya kemunculan Al-Biruni sebagai tokoh ilmuwan
tersohor telah mengangkat martabat ahli falsafah daripada terus
diberikan pelbagai stigma dan label yang berbentuk negatif serta merubah
peranan yang sepatutnya dimainkan oleh ahli falsafah itu sendiri.
